• Home /
  • Tin tức
  • / Tổng quan về công nghệ MBBR trong nuôi trồng thủy sản

Độ cứng nước và mối liên hệ với quá trình lột xác của tôm

Trong nuôi tôm, quá trình lột xác là bước ngoặt quan trọng để tôm tăng trưởng. Để lột xác thành công, tôm cần môi trường nước ổn định với đầy đủ khoáng chất cần thiết. Trong đó, độ cứng nước biểu thị hàm lượng ion canxi (Ca²⁺) và magie (Mg²⁺) đóng vai trò trực tiếp đến việc hình thành vỏ mới. Nếu độ cứng không đạt chuẩn, tôm dễ gặp rủi ro như chậm lớn, cong thân hoặc chết sau lột xác. Vì vậy, việc hiểu rõ và quản lý độ cứng nước là chìa khóa giúp người nuôi tối ưu sức khỏe đàn tôm và tăng hiệu quả vụ nuôi.

Độ cứng nước ổn định giúp hình thành vỏ mới chắc khỏe
Độ cứng nước ổn định giúp hình thành vỏ mới chắc khỏe. Ảnh: aquariumcarebasics

Độ cứng nước là gì và vì sao quan trọng?

Độ cứng nước được hiểu là tổng nồng độ ion canxi (Ca²⁺) và magie (Mg²⁺) có trong nước ao nuôi. Đây là hai khoáng chất thiết yếu đối với sự phát triển của tôm: canxi tham gia trực tiếp vào quá trình hình thành vỏ mới, còn magie đóng vai trò cân bằng điện giải, hỗ trợ các phản ứng sinh hóa và trao đổi chất trong cơ thể tôm. Nếu độ cứng quá thấp (dưới 50 mg/L CaCO₃), tôm sẽ thiếu khoáng, dẫn đến vỏ mềm, dễ bị cong thân, chậm lớn hoặc chết sau lột xác. Trường hợp nước quá cứng, lớp vỏ lại dày bất thường, làm tôm tiêu hao nhiều năng lượng, tốc độ tăng trưởng bị chậm lại.

Mức độ cứng nước phù hợp nhất cho nuôi tôm thường nằm trong khoảng 80–150 mg/L CaCO₃. Ở ngưỡng này, tôm dễ dàng hấp thu khoáng để tái tạo lớp vỏ mới sau mỗi lần lột xác. Đây cũng là giai đoạn tôm có nhu cầu khoáng cao nhất, đặc biệt khi đang phát triển nhanh về kích thước. Nhờ đó, đàn tôm giữ được sức khỏe ổn định, vỏ chắc, tăng trưởng đồng đều và giảm đáng kể rủi ro trong quá trình nuôi.

Quản lý độ cứng nước đúng cách giúp tôm phát triển đồng đều, vỏ chắc, ít rủi ro sau lột xácQuản lý độ cứng nước đúng cách giúp tôm phát triển đồng đều, vỏ chắc, ít rủi ro sau lột xác. Ảnh: Tép Bạc

Mối liên hệ với quá trình lột xác

Trong quá trình lột xác, tôm phải loại bỏ lớp vỏ cũ và đồng thời tái tạo lớp vỏ mới. Để làm được điều này, chúng cần huy động một lượng lớn khoáng chất, đặc biệt là canxi, từ môi trường nước. Nếu độ cứng nước thấp, lượng canxi và magie không đủ cung cấp, lớp vỏ mới hình thành sẽ mềm, quá trình cứng hóa kéo dài. Khi vỏ mềm, tôm rất dễ bị các loại vi khuẩn và nấm xâm nhập, đồng thời khả năng bơi lội, bắt mồi bị hạn chế, khiến tỷ lệ chết sau lột xác tăng cao.

Ngược lại, khi môi trường nước duy trì được độ cứng ổn định ở mức phù hợp, tôm có đủ khoáng để tái tạo lớp vỏ nhanh chóng. Lớp vỏ mới sẽ cứng lại chỉ trong vài giờ, giúp tôm sớm trở lại trạng thái khỏe mạnh, tiếp tục ăn và phát triển bình thường. Thực tế trong nhiều trại nuôi cho thấy, các ao duy trì độ cứng nước ở mức khuyến nghị thường đạt tỷ lệ sống cao, tốc độ tăng trưởng ổn định và ít xảy ra hiện tượng hao hụt do chết sau lột xác. Điều này cho thấy độ cứng nước không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn là yếu tố quyết định thành bại của cả vụ nuôi.

Quản lý độ cứng nước đúng cách giúp tôm lột xác thành công, hạn chế rủi ro chết sau lộtQuản lý độ cứng nước đúng cách giúp tôm lột xác thành công, hạn chế rủi ro chết sau lột. Ảnh: Người nuôi tôm

Quản lý và điều chỉnh độ cứng nước

Độ cứng nước trong ao nuôi không cố định mà thay đổi theo thời tiết, nguồn nước cấp và hoạt động sinh học trong ao. Vì vậy, để đảm bảo tôm luôn có môi trường ổn định, người nuôi cần chủ động bổ sung khoáng chất bằng các nguồn như vôi dolomite (cung cấp cả canxi và magie), thạch cao (giàu canxi sulfat) hoặc các chế phẩm khoáng chuyên dùng cho nuôi trồng thủy sản. Việc bón khoáng định kỳ không chỉ giúp duy trì độ cứng mà còn góp phần ổn định pH và kiềm, tạo nền tảng thuận lợi cho quá trình trao đổi chất của tôm. Điều này đặc biệt cần thiết vào mùa mưa hoặc khi thay nước, vì lúc này độ cứng thường giảm nhanh khiến tôm dễ gặp rủi ro trong giai đoạn lột xác.

Để quản lý hiệu quả, người nuôi nên đo độ cứng nước thường xuyên bằng các bộ test chuyên dụng, ít nhất 2–3 lần/tuần. Khi phát hiện chỉ số độ cứng giảm dưới mức khuyến nghị (80–150 mg/L CaCO₃), cần kịp thời bổ sung khoáng để đưa môi trường trở lại cân bằng. Ngoài ra, việc kết hợp kiểm soát pH và độ kiềm sẽ giúp duy trì tính ổn định của nước, hạn chế biến động đột ngột gây sốc cho tôm.

Một lưu ý quan trọng là độ cứng nước không chỉ ảnh hưởng đến quá trình lột xác, mà còn liên quan trực tiếp đến sức khỏe tổng thể của tôm. Khi môi trường khoáng cân bằng, tôm sẽ hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, có sức đề kháng cao và ít mắc bệnh về vỏ hay gan tụy. Quản lý chặt chẽ độ cứng nước vì thế không chỉ là biện pháp kỹ thuật, mà còn là chiến lược giúp người nuôi giảm rủi ro, tiết kiệm chi phí và đảm bảo năng suất bền vững qua nhiều vụ nuôi.

Tôm lột xác thành công trong môi trường nước có độ cứng ổn địnhTôm lột xác thành công trong môi trường nước có độ cứng ổn định. Ảnh: mybinh

Độ cứng nước không chỉ là một chỉ tiêu môi trường mà còn là yếu tố sống còn trong quá trình lột xác của tôm. Một hệ thống quản lý khoa học, duy trì độ cứng trong ngưỡng tối ưu sẽ giúp tôm lột xác thành công, vỏ cứng nhanh, tỷ lệ sống cao và tăng trưởng bền vững. Đây chính là chìa khóa để người nuôi hướng tới những vụ mùa an toàn và hiệu quả hơn.