Trong NTTS, con giống là yếu tố giữ vai trò quyết định sự thành công hay thất bại của một vụ nuôi. Do đó, việc chọn giống sạch bệnh, chất lượng luôn rất quan trọng để đảm bảo vụ nuôi thắng lợi.
Thiếu giống sạch bệnh
Những năm qua, lĩnh vực giống thủy sản đã có những thay đổi căn bản, tích cực cả về chất và lượng, đó là kết quả của một quá trình nỗ lực phấn đấu không ngừng của cả hệ thống thông qua triển khai đồng loạt các giải pháp trước mắt và lâu dài. Về cơ bản, sản xuất giống thủy sản đã đáp ứng đủ nhu cầu nuôi trong nước nhưng vẫn còn vài điểm nghẽn. Đặc biệt, trong nuôi tôm, ở nước ta, nguồn tôm giống sạch bệnh mới chỉ đủ để đáp ứng một phần rất nhỏ vào các hệ thống nuôi công nghiệp mà chưa có các giống tôm kháng bệnh dùng cho các hệ thống nuôi quảng canh, bán thâm canh và các hệ thống nuôi nhỏ. Trong khi, nhiều nước đã hoàn toàn chủ động nguồn tôm bố mẹ gia hóa để sản xuất con giống chất lượng cao, sạch bệnh.
Trước nhu cầu con giống tăng, việc nhập khẩu tôm bố mẹ gặp nhiều khó khăn và chi phí cao. Nhiều cơ sở nhỏ lẻ đã nhập khẩu tôm bố mẹ không rõ nguồn gốc, chất lượng thấp, giá rẻ để sản xuất giống. Thậm chí, một số trại còn sử dụng tôm từ ao nuôi thương phẩm để làm tôm bố mẹ, nhằm giảm giá thành mà không quan tâm đến sự nhiễm bệnh và sự sinh sản cận huyết của quần đàn tôm. Năm vừa qua, khi bị thất bại liên tiếp, nhất là đối với bệnh vi bào tử trùng (EHP), nhiều người dân cho rằng tôm giống của mình bị nhiễm bệnh ngay từ tôm bố mẹ ở các trại tôm. Thực tế Chaijarasphong và cs (2020) đã chứng minh vi bào tử trùng không di truyền qua tế bào tuyến sinh dục.
Nhu cầu con giống chất lượng sạch bệnh, tăng trưởng nhanh, tỷ lệ sống cao ngày càng tăng. Ảnh: TGHH
Lợi ích khi nuôi giống sạch bệnh
Hiện nay, nhu cầu con giống chất lượng sạch bệnh, tăng trưởng nhanh, tỷ lệ sống cao ngày càng tăng và là một yêu cầu của nghề sản xuất giống và nền tảng của nuôi thương phẩm. Con giống sạch bệnh sẽ mang lại nhiều lợi ích như:
Đảm bảo chất lượng sản phẩm: Nuôi giống sạch bệnh giúp đảm bảo chất lượng và ATTP. Con giống không bị nhiễm bệnh sẽ phát triển khỏe mạnh và không cần sử dụng nhiều thuốc kháng sinh hoặc hóa chất. Điều này đảm bảo rằng con giống sạch có chất lượng cao, không gây hại cho người tiêu dùng.
Tăng hiệu suất nuôi trồng: Giống sạch bệnh có khả năng phát triển tốt hơn và chống lại các bệnh tật. Điều này dẫn đến tăng hiệu suất nuôi trồng, giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật trong ao nuôi.
Tiết kiệm chi phí: Việc nuôi giống sạch có thể giúp tiết kiệm chi phí. Vì giống sạch ít bị bệnh, nên không cần sử dụng nhiều loại thuốc và hóa chất để điều trị. Điều này giúp giảm chi phí nuôi trồng và tăng thu nhập cho người nuôi.
Con giống sạch bệnh có tốc độ sinh trưởng nhanh, khả năng thích nghi môi trường cao. Ảnh: TFS
Nâng chất lượng
Ở nước ta, những năm qua, đã có nhiều chương trình chọn giống đã được triển khai và áp dụng trên nhiều loài thủy sản khác nhau. Theo đó, các chương trình chọn giống tập trung vào các đối tượng nuôi chủ lực như: cá chép, cá rô phi, tôm…; nhằm tạo con giống chất lượng, đảm bảo hiệu quả kinh tế của việc sản xuất, góp phần giữ được đa dạng sinh học.
Theo TS Trần Hữu Lộc, Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh, hiện nay chất lượng nguồn gen của con tôm rất tốt, sức tăng trưởng của con tôm gần như vượt mong đợi. Thế nhưng, việc quản lý dịch bệnh, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật của các trại giống và công nghệ kiểm tra độ sạch bệnh của con tôm cần được ứng dụng đầy đủ sẽ góp phần tăng tỷ lệ thành công trong nuôi tôm.
Thời gian tới, để có đủ tôm giống, đảm bảo chất lượng cung cấp cho nhu cầu thả nuôi của người dân, Cục Thủy sản đề nghị các địa phương tổ chức tập huấn, phổ biến các quy định của pháp luật về giống thủy sản trên địa bàn. Ưu tiên bố trí nhân lực, nguồn kinh phí để triển khai việc kiểm tra, chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất, ương giống tôm nước lợ tại địa phương theo quy định của Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn. Tổ chức kiểm tra, kiểm soát chất lượng giống tôm nước lợ, nhất là đối với các cơ sở sử dụng tôm bố mẹ không rõ nguồn gốc hoặc quá thời hạn sử dụng cho cho sinh sản.
Các địa phương cần ứng dụng và chuyển giao khoa học, công nghệ về sản xuất giống sạch bệnh, chất lượng cao, nhằm chủ động con giống cho người nuôi; hạn chế các rủi ro về dịch bệnh, nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân trong quá trình nuôi thương phẩm.
Để có được con giống tốt, người dân nên chọn mua giống có nguồn gốc rõ ràng. Nếu khai thác trong môi trường tự nhiên thì phải qua kiểm dịch. Thông thường, tôm khỏe mạnh là những con râu không bị đứt gãy, mình không xây xước, khi cầm trên tay nhảy mạnh. Đối với cá, chỉ chọn đàn cá bố mẹ sạch bệnh cho sinh sản. Chọn cá giống có nguồn gốc, chất lượng tốt, cá bơi nhanh nhẹn, phản ứng tốt, không bị xây xát.
Khoa Thủy sản sưu tầm
English