Bức tranh toàn cảnh Thủy sản 2025 và những chuyển dịch cốt lõi

Số liệu tổng hợp cho thấy một bức tranh đa diện, nơi những con số tăng trưởng ấn tượng về kim ngạch xuất khẩu song hành cùng những thách thức nội tại gay gắt về chi phí sản xuất, dịch bệnh và áp lực cạnh tranh quốc tế.

Tính đến hết tháng 10 năm 2025, ngành thủy sản Việt Nam đã ghi nhận những chỉ số tăng trưởng vượt bậc, phá vỡ sự trì trệ của giai đoạn 2023-2024. Theo số liệu thống kê, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong 10 tháng đầu năm đạt 9,31 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm trước. 

Đặc biệt, riêng tháng 10/2025 đã ghi nhận cột mốc lịch sử khi giá trị xuất khẩu đạt 1,14 tỷ USD, mức cao nhất từng được ghi nhận trong một tháng của ngành thủy sản Việt Nam. Sự bứt phá này không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của sự cộng hưởng giữa nhu cầu tiêu dùng phục hồi tại các thị trường trọng điểm và nỗ lực không ngừng nghỉ của doanh nghiệp trong việc đa dạng hóa sản phẩm và thị trường.

Nếu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản thật sự cán đích ở mức 10,5 – 11 tỷ USD như dự báo, ngành thủy sản Việt Nam sẽ xác lập lại vị thế của mình trên bản đồ thương mại toàn cầu, đồng thời tạo đà vững chắc cho năm 2026.

Tuy nhiên, đằng sau những con số hào nhoáng này là một thực tế phức tạp hơn nhiều. Sự tăng trưởng không diễn ra đồng đều trên tất cả các mặt hàng mà tập trung chủ yếu vào nhóm tôm và cá tra, trong khi các nhóm hải sản khai thác như cá ngừ vẫn đang vật lộn với các quy định về thẻ vàng IUU và thiếu hụt nguyên liệu.

Bảng 1: Các chỉ số Tăng trưởng Chính của Ngành Thủy sản Việt Nam (10 tháng đầu năm 2025) (Nguồn: Vasep)

Phân tích sâu hơn vào động lực tăng trưởng, có thể thấy ba trụ cột chính đã chống đỡ và thúc đẩy ngành thủy sản trong năm 2025.

Thứ nhất, là sự phục hồi nhu cầu từ các thị trường truyền thống như Mỹ và Trung Quốc sau giai đoạn giải phóng hàng tồn kho kéo dài trong năm 2024.

Thứ hai, là sự chuyển dịch mạnh mẽ trong cơ cấu sản phẩm, với sự gia tăng tỷ trọng các sản phẩm giá trị gia tăng, hàng chế biến sâu (ready-to-eat/cook) nhằm đáp ứng lối sống hiện đại tại các thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hàn Quốc và nhóm nước CPTPP.

Cuối cùng, là vai trò của công nghệ, với sự thâm nhập ngày càng sâu rộng của các mô hình nuôi trồng công nghệ cao (High-tech farming) và các quy trình nuôi bền vững, giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và nâng cao năng suất.

Nhìn tổng thể, năm 2025 là một năm thành tựu, khi tăng trưởng được xây dựng không chỉ từ thị trường thuận lợi mà từ chính sự chuyển dịch nội tại của ngành. Những điều chỉnh về sản phẩm, mô hình nuôi, thị trường và tiêu chuẩn đang hình thành một cấu trúc mới cho thủy sản Việt Nam. Nếu các trụ cột này được duy trì và hoàn thiện, ngành có cơ sở để bước vào chu kỳ tăng trưởng bền vững hơn, giảm phụ thuộc vào biến động ngắn hạn và củng cố vị thế trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, sự lạc quan cần được cân bằng với cái nhìn thực tế về những rủi ro tiềm ẩn. Áp lực về chi phí sản xuất, đang bào mòn biên lợi nhuận của người nuôi và cả doanh nghiệp chế biến. Bên cạnh đó, các rào cản thương mại như thuế chống bán phá giá (AD) và thuế chống trợ cấp (CVD) tại thị trường Mỹ, cùng với các quy định mới về môi trường như EUDR tại Châu Âu, đang đặt ra những bài toán hóc búa cho chiến lược phát triển dài hạn của ngành.