Các biện pháp phòng, trị bệnh thủy sản nuôi trong mùa mưa bão

Bài báo trình bày các giải pháp kỹ thuật về chuẩn bị ao nuôi, xử lý sau mưa lũ và biện pháp phòng trị bệnh thường gặp nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.

Chuẩn bị ao nuôi, lồng bè trước mùa mưa bão

Việc gia cố hệ thống ao đầm và lồng bè có vai trò quan trọng giúp hạn chế thiệt hại. Người nuôi cần kiểm tra và gia cố bờ ao, đảm bảo bờ cao hơn khu vực xung quanh để tránh nước mưa tràn vào ao. 

Đối với lồng bè, cần thay thế lưới cũ, chỉnh lại dây neo buộc và di chuyển đến nơi kín gió, tránh dòng chảy mạnh. Bên cạnh đó, việc bổ sung vitamin C và chế phẩm sinh học vào thức ăn giúp tăng sức đề kháng cho thủy sản, hỗ trợ chống sốc do biến động môi trường.

Biện pháp xử lý và khắc phục sau mưa lũ

Đối với ao, đầm nuôi trồng thủy sản

– Xả bớt nước tầng mặt để giảm lượng nước mưa trong ao; đồng thời chạy máy quạt nước, sục khí nhằm hạn chế phân tầng nước, tăng oxy hòa tan đối với các ao nuôi thâm canh và bán thâm canh.

– Khi mưa lớn kéo dài, nước ao bị đục, pH giảm đột ngột thì rải vôi quanh bờ ao (khoảng 20–30 kg/1.000 m²), kết hợp bón vôi xuống ao, đầm để ổn định pH, độ kiềm và giảm độ đục của nước ao.

– Tăng cường chăm sóc, quản lý ao nuôi; kiểm tra thường xuyên các yếu tố môi trường, sức khỏe thủy sản để có biện pháp xử lý kịp thời.

Đối với lồng, bè nuôi trồng thủy sản

– Kiểm tra các yếu tố môi trường nơi đặt lồng/bè, đảm bảo nằm trong ngưỡng cho phép. Di chuyển lồng bè về lại vùng nuôi (nếu trước đó phải di chuyển tránh bão).

– Kiểm tra, sửa chữa, gia cố, vệ sinh lại hệ thống dây neo, phao lồng, lưới.

– Thường xuyên theo dõi môi trường và sức khỏe thủy sản nuôi để xử lý kịp thời.

Phòng và trị bệnh cho động vật thủy sản

Phòng bệnh

– Thường xuyên quan sát tình trạng cá, tôm trong ao. Khi có hiện tượng nổi đầu cần xác định nguyên nhân (thiếu oxy, môi trường xấu). Nếu thiếu oxy cần tăng quạt nước hoặc phun nước; giảm lượng thức ăn; thay một phần nước; hoặc cấp thêm nước mới. Sau khi thay nước cần xử lý bằng vôi bột để nước trong sạch.

– Thường xuyên theo dõi mức nước, màu nước để kịp thời điều chỉnh. Khi thời tiết thay đổi đột ngột phải điều chỉnh lượng thức ăn.

– Đảm bảo môi trường ao luôn ổn định bằng cách bón vôi bột/vôi nước định kỳ, liều tùy đối tượng nuôi. Ví dụ: nuôi cá rô phi, định kỳ 7–10 ngày/lần bón 1–2 kg/100 m³ nước. Có thể dùng Zeolite vào 3 tháng cuối chu kỳ nuôi để hấp thu độc tố (NH₃, H₂S) và kim loại nặng, liều 1–2 kg/100 m₃ hoặc định kỳ 10 ngày/lần.

– Đối với nuôi cá lồng/bè, treo vôi bột ở các góc lồng/bè để khử trùng môi trường nước, diệt tác nhân gây bệnh. Treo túi vôi cách mặt nước khoảng 1/3–1/2 độ sâu. Liều: 2–4 kg vôi/10 m³ nước; khi tan hết thì thay túi mới.

– Tăng sức đề kháng bằng cách trộn vitamin C vào thức ăn hằng ngày. Liều tùy đối tượng (ví dụ: cá rô phi 50–60 mg/kg cá/ngày). Có thể dùng chế phẩm sinh học (probiotic, enzyme) để tăng tiêu hóa và bảo vệ đường ruột (liều theo hướng dẫn NSX). Dùng dầu mực để bao thức ăn, tránh tan nhanh, tạo mùi hấp dẫn. Liều: 10 g/kg thức ăn.

Trị bệnh

– Bệnh trùng bánh xe: Bệnh do trùng ký sinh trên da, mang của cá, thường xuất hiện trong mùa mưa lũ. Dấu hiệu gồm lớp nhớt trắng đục, cá nổi đầu và cọ mình Điều trị bằng cách tắm muối NaCl 2–3% trong 5–15 phút hoặc dùng CuSO₄ nồng độ 3–5 ppm.

– Bệnh rận cá: Rận bám vào thân cá gây đau, ngứa, có thể khiến cá chết nếu số lượng nhiều. Điều trị bằng iodine liều 2 g/m³ trong 3–5 ngày, kết hợp cho ăn Oxytetracycline 5 g/kg thức ăn.

– Bệnh đốm đỏ (ghẻ): Ký sinh trùng gây trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus tấn công. Cá xuất hiện vết trắng xám, lờ đờ và có màu đen sẫm.

Điều trị bằng Formol 25 ml/m³ trong 3–5 ngày, kết hợp kháng sinh Oxytetracycline và bổ sung vitamin C.

– Bệnh do vi khuẩn: Cá thường hôn mê, mất phương hướng, xuất huyết quanh miệng, vây hoặc lồi mắt. Có thể dùng Erythromycin hoặc Oxytetracycline trộn thức ăn với liều 2–5 g/100 kg cá/ngày trong 3–7 ngày.

Mùa mưa bão tạo nhiều áp lực lên môi trường nuôi thủy sản, làm tăng nguy cơ phát sinh dịch bệnh. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng ao nuôi, lồng bè trước mùa mưa; thực hiện đúng quy trình xử lý sau mưa lũ và áp dụng các biện pháp phòng trị bệnh là những giải pháp thiết yếu nhằm giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo an toàn sinh học trong nuôi thủy sản.