Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng mà còn tạo ra hàng triệu việc làm và đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, trước những thách thức của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, và yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường quốc tế, ngành thủy sản nói chung và lĩnh vực nuôi trồng thủy sản nói riêng đang đứng trước yêu cầu phải chuyển đổi mạnh mẽ theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.
Diện tích và sản lượng tăng trưởng ổn định
Năm 2025 là một cột mốc quan trọng trong chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam, khi mà chính phủ và các địa phương đồng loạt đẩy mạnh tái cơ cấu ngành và quy hoạch lại không gian nuôi trồng phù hợp với bối cảnh mới.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong năm 2025, diện tích nuôi trồng thủy sản cả nước ước đạt hơn 1,3 triệu ha, tăng nhẹ so với năm 2024. Sản lượng nuôi trồng dự kiến đạt khoảng 5,2 triệu tấn, tăng khoảng 3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, sản lượng tôm nước lợ chiếm tỷ trọng lớn nhất, với khoảng 1,3 triệu tấn; cá tra đạt 1,7 triệu tấn, cùng với các đối tượng khác như cá rô phi, cá lóc, cá chẽm, nghêu, hàu… đều có mức tăng trưởng tích cực.
Định hướng quy hoạch theo hướng bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu
Quy hoạch phát triển thủy sản giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2045 được triển khai mạnh mẽ trong năm 2025, với nhiều điểm nhấn đáng chú ý:
Tái phân bố vùng nuôi
Các vùng nuôi trồng được điều chỉnh lại theo sinh thái và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Ví dụ, ĐBSCL tập trung nuôi tôm – lúa và tôm công nghệ cao; vùng ven biển miền Trung phát triển nuôi biển xa bờ.
Bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học
Các mô hình nuôi trồng kết hợp với bảo tồn, như nuôi thủy sản dưới tán rừng ngập mặn, mô hình VACB, được nhân rộng để vừa đảm bảo năng suất vừa bảo vệ môi trường.
Giảm dần nuôi tự phát: Các ao hồ nuôi không nằm trong quy hoạch bị khuyến cáo dừng hoạt động hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng, nhằm đảm bảo phát triển tập trung, quy mô và có kiểm soát.
Ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số
Năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ của các công nghệ hiện đại được đưa vào nuôi trồng thủy sản:
IoT và AI: Các thiết bị cảm biến theo dõi nhiệt độ, pH, độ mặn, oxy hòa tan… giúp người nuôi kiểm soát điều kiện ao nuôi theo thời gian thực. Trí tuệ nhân tạo được sử dụng để phân tích dữ liệu và dự đoán dịch bệnh, thời điểm thu hoạch tối ưu.
Tự động hóa: Hệ thống cho ăn tự động, sục khí thông minh, và thu hoạch cơ giới hóa giúp tiết kiệm chi phí, giảm nhân công và tăng năng suất.
Chuỗi cung ứng thông minh: Công nghệ blockchain được thử nghiệm để truy xuất nguồn gốc, đặc biệt trong ngành tôm và cá tra – hai mặt hàng chiến lược xuất khẩu.
Năm 2025 là thời điểm then chốt cho quá trình chuyển mình của ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam
Tăng cường liên kết chuỗi giá trị và xúc tiến thương mại
Một điểm sáng của ngành trong năm nay là sự liên kết chặt chẽ giữa các bên trong chuỗi giá trị: người nuôi – doanh nghiệp – nhà nước – nhà khoa học. Hàng loạt liên minh sản xuất và tiêu thụ đã hình thành tại các tỉnh trọng điểm như Cà Mau, Bạc Liêu, An Giang…
Ngoài ra, việc mở rộng thị trường, đặc biệt là sau khi Việt Nam nỗ lực đáp ứng các tiêu chí chống khai thác IUU của EU, đã mang lại tín hiệu tích cực cho xuất khẩu. Năm 2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam được kỳ vọng vượt mốc 10,5 tỷ USD, với sự đóng góp lớn từ các sản phẩm nuôi trồng như tôm, cá tra, cá ngừ nuôi lồng.
Những thách thức còn tồn tại
Dù đạt nhiều thành tựu, ngành nuôi trồng thủy sản vẫn đối mặt với không ít thách thức: Biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, ảnh hưởng đến nguồn nước và sinh thái tự nhiên. Dịch bệnh thủy sản vẫn là mối lo ngại lớn khi quy mô nuôi ngày càng mở rộng, trong khi chế phẩm sinh học và kháng sinh chưa được kiểm soát chặt chẽ. Chi phí đầu vào tăng cao, đặc biệt là thức ăn, con giống và điện – nước khiến lợi nhuận người nuôi bị ảnh hưởng. Thiếu lao động có tay nghề, đặc biệt là ở các vùng sâu vùng xa, ảnh hưởng đến việc áp dụng công nghệ cao vào thực tiễn.
Năm 2025 là thời điểm then chốt cho quá trình chuyển mình của ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam. Từ một ngành nghề truyền thống với nhiều rủi ro và sự lệ thuộc vào tự nhiên, nuôi trồng thủy sản đang dần trở thành một lĩnh vực sản xuất hiện đại, công nghệ cao và thân thiện với môi trường. Với những định hướng rõ ràng trong quy hoạch, sự hỗ trợ của nhà nước và nỗ lực không ngừng của người dân, ngành thủy sản Việt Nam có cơ sở để tin tưởng vào một tương lai phát triển bền vững, hiệu quả và hội nhập quốc tế sâu rộng hơn nữa.
Nguồn: Tép bạc
English