Một số công nghệ truy xuất nguồn gốc thủy sản

Truy xuất nguồn gốc giúp người tiêu dùng, cơ quan quản lý và các tổ chức chứng nhận dễ dàng xác định nguồn gốc sản phẩm thủy sản, đồng thời giúp ngư dân và các nhà sản xuất thực hiện các quy định và tiêu chuẩn quốc tế về bền vững và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Các công nghệ truy xuất nguồn gốc thủy sản

Công nghệ mã vạch (Barcode)

+ Mã vạch là một trong những công nghệ đơn giản và phổ biến nhất trong truy xuất nguồn gốc. Mỗi sản phẩm thủy sản sẽ được gắn mã vạch duy nhất, chứa thông tin về nguồn gốc, quá trình khai thác, chế biến, và phân phối.

+ Ưu điểm: Dễ dàng áp dụng và chi phí thấp.

+ Hạn chế: Mã vạch chỉ có thể chứa một lượng thông tin giới hạn và cần có thiết bị quét mã vạch để truy xuất thông tin.

– Công nghệ QR Code (Quick Response Code)

+ QR Code là công nghệ mã vạch hai chiều có thể lưu trữ nhiều thông tin hơn, cho phép người tiêu dùng hoặc cơ quan quản lý quét mã trên bao bì sản phẩm để truy xuất thông tin chi tiết về nguồn gốc của thủy sản (vị trí khai thác, phương thức đánh bắt, quy trình chế biến…).

+ Ưu điểm: Dễ dàng tích hợp vào bao bì sản phẩm và giúp người tiêu dùng truy cập thông tin nhanh chóng chỉ bằng một lần quét trên điện thoại thông minh.

+ Hạn chế: Cần thiết bị quét QR code và người tiêu dùng phải biết cách sử dụng công nghệ này.

Công nghệ RFID (Radio Frequency Identification)

+ RFID là một công nghệ cho phép ghi nhận và truy xuất thông tin qua sóng radio, giúp theo dõi sản phẩm thủy sản từ giai đoạn khai thác đến khi đến tay người tiêu dùng. Mỗi sản phẩm thủy sản hoặc lô hàng sẽ được gắn một thẻ RFID duy nhất chứa thông tin chi tiết về nguồn gốc, quá trình vận chuyển và kiểm tra chất lượng.

+ Ưu điểm: Có thể theo dõi sản phẩm thủy sản trong suốt chuỗi cung ứng mà không cần tiếp xúc trực tiếp với thiết bị quét, dễ dàng cập nhật thông tin theo thời gian thực.

+ Hạn chế: Chi phí đầu tư ban đầu khá cao, đặc biệt là đối với các cơ sở nhỏ.

Nguyên lý hoạt động của RFID. Ảnh: temrfid.vn

Blockchain

+ Blockchain là một công nghệ tiên tiến dùng để ghi chép và lưu trữ thông tin trong một chuỗi liên kết các khối dữ liệu không thể thay đổi. Mỗi giao dịch (hoặc sự kiện) trong chuỗi cung ứng thủy sản, từ quá trình đánh bắt, chế biến, vận chuyển đến tiêu thụ, sẽ được ghi lại và xác minh trong blockchain. Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và không thể sửa đổi thông tin.

+ Ưu điểm: Tính bảo mật và minh bạch cao, không thể bị thay đổi hay xóa bỏ dữ liệu, giúp ngăn chặn gian lận và xác thực nguồn gốc sản phẩm thủy sản.

+ Hạn chế: Chi phí triển khai và bảo trì hệ thống blockchain khá cao và đòi hỏi một hạ tầng công nghệ mạnh mẽ.

Công nghệ GPS và GIS (Hệ thống thông tin địa lý)

+ GPS (Global Positioning System) và GIS (Geographic Information System) có thể giúp theo dõi và ghi nhận vị trí của tàu cá trong quá trình khai thác thủy sản. Dữ liệu này có thể được liên kết với hệ thống truy xuất nguồn gốc để xác nhận rằng sản phẩm thủy sản được đánh bắt tại các khu vực hợp pháp và không vi phạm các quy định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

+ Ưu điểm: Giúp kiểm tra nguồn gốc sản phẩm thủy sản dựa trên vị trí chính xác của tàu cá khi khai thác.

+ Hạn chế: Đòi hỏi các tàu cá phải được trang bị hệ thống giám sát hành trình (VMS) và cần có cơ sở hạ tầng mạng mạnh mẽ để thu thập và xử lý dữ liệu.

Lợi ích của công nghệ truy xuất nguồn gốc thủy sản

– Đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp: Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo rằng sản phẩm thủy sản được khai thác hợp pháp và tuân thủ các quy định quốc tế về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giảm thiểu tình trạng khai thác bất hợp pháp (IUU).

– Tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng: Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến việc sản phẩm họ tiêu thụ có an toàn và bền vững hay không. Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp chứng minh rằng sản phẩm thủy sản được đánh bắt và chế biến theo cách bảo vệ môi trường và nguồn lợi biển.

– Hỗ trợ ngành thủy sản trong việc xuất khẩu: Nhiều thị trường quốc tế yêu cầu sản phẩm thủy sản có chứng nhận nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ các tiêu chuẩn về khai thác bền vững (ví dụ: Liên minh Châu Âu, Mỹ). Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp các doanh nghiệp thủy sản đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.

– Giảm gian lận và khai thác bất hợp pháp: Công nghệ này giúp phát hiện và ngăn chặn các hoạt động khai thác trái phép hoặc gian lận trong chuỗi cung ứng thủy sản. Việc truy xuất thông tin từ nguồn gốc đến tiêu thụ giúp kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm.

– Cải thiện quản lý và bảo vệ tài nguyên: Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp cơ quan quản lý giám sát và đánh giá tình hình khai thác thủy sản một cách chính xác, từ đó đưa ra các biện pháp bảo vệ và phục hồi các ngư trường bị suy giảm.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc giúp đảm bảo rằng sản phẩm thủy sản được khai thác hợp pháp và tuân thủ các quy định quốc tế về bảo vệ nguồn lợi thủy sản

Thách thức khi triển khai công nghệ truy xuất nguồn gốc thủy sản

– Chi phí đầu tư ban đầu cao: Để triển khai công nghệ truy xuất nguồn gốc, các doanh nghiệp và ngư dân cần đầu tư vào thiết bị, phần mềm và hệ thống hạ tầng cần thiết, điều này có thể gây khó khăn cho các cơ sở sản xuất nhỏ hoặc ngư dân quy mô nhỏ.

– Cần có cơ sở hạ tầng và mạng lưới hỗ trợ: Công nghệ này yêu cầu cơ sở hạ tầng mạng ổn định và kết nối Internet mạnh mẽ, điều này có thể gặp khó khăn ở các khu vực nông thôn hoặc các vùng biển xa.

– Đào tạo và nhận thức: Các bên liên quan, bao gồm ngư dân, nhà chế biến và các cơ quan quản lý, cần được đào tạo về cách sử dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc. Việc thiếu kỹ năng công nghệ có thể hạn chế hiệu quả của hệ thống.

– Vấn đề bảo mật thông tin: Dữ liệu về nguồn gốc thủy sản cần được bảo mật để tránh bị lạm dụng hoặc thay đổi thông tin không chính xác. Việc duy trì an toàn thông tin trong hệ thống truy xuất nguồn gốc là một thách thức quan trọng.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc thủy sản là một công cụ quan trọng giúp tăng cường tính minh bạch, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và thúc đẩy ngành thủy sản phát triển bền vững. Mặc dù có một số thách thức về chi phí, cơ sở hạ tầng và đào tạo, nhưng những lợi ích mà công nghệ này mang lại, đặc biệt là trong việc giảm khai thác bất hợp pháp và đáp ứng yêu cầu quốc tế, là rất lớn.